Herkennen van pompproblemen en onderhoud van de spuitpomp
- Inleiding
- Types pompen
- Dagelijks onderhoud
- Beschrijving van de werking
- Pompproblemen herkennen
- Pomp demonteren en nazien
- Conclusie
Inleiding
Aangezien de spuitpomp het hart van het spuittoestel is, zijn goed onderhoud en regelmatige controle van de toestand van de pomp zeker geen overbodige luxe. Vaak wordt nog te weinig aandacht besteed aan een regelmatige check-up van dit vitale onderdeel, al dan niet door tijdsgebrek. Nochtans kan regelmatig onderhoud en correct gebruik U een pak kosten en tijdverlies besparen.
Types pompen
Pompen bestaan er in diverse maten en uitvoeringen, en kan men opdelen in twee grote groepen. Verdringerpompen (bv. Plunjerpomp, zuigermembraanpomp,…) en centrifugaalpompen. Het grote verschil zit hem in de opbrengst bij drukverhoging. Bij verdringerpompen blijft de opbrengst (afgifte in liter per minuut) nagenoeg constant, terwijl de opbrengst bij centrifugaalpompen daalt naargelang de druk opgedreven wordt. Hierdoor zijn verdringerpompen aangewezen indien hogere drukken vereist zijn. Centrifugaalpompen hebben dan weer het voordeel tov verdringerpompen dat zij geschikt zijn voor grotere volumes en relatief weinig onderhoud vragen omwille van hun vrij eenvoudige constructie.
Op de klassiek veldspuit-boomgaardspuit vindt men bijna altijd verdringerpompen terug en dit meestal onder de vorm van zuigermembraanpompen voor de klassieke veldspuiten en plunjerpompen voor boomgaardspuiten. Plunjerpompen zijn geschikt voor opbouw van hogere drukken omwille van de grotere persslag. Om het volume op te drijven wordt gebruik gemaakt van meercilinderpompen.
Alhoewel sommige fabrikanten toch centrifugaalpompen gebruiken als drukpomp, blijft dit eerder uitzondering dan regel. Op grotere toestellen zal men meestal wel een centrifugaalpomp terugvinden als tweede pomp, dit voor het vullen van de spuittank. Tevens vinden we op grotere getrokken en zelfrijdende toestellen steeds vaker twee gekoppelde meercilinder zuigermembraanpompen terug, waarbij 1 pomp uitsluitend voor de roering wordt gebruikt en de andere voor de drukopbouw in de spuit. Voor het vullen van de tank kunnen beide pompen gelijktijdig aanzuigen, waardoor de vulcapaciteit toeneemt.
 |  |  |
Aangezien de zuigermembraanpomp de meest verspreide pomp is op een klassieke veldspuit, wordt dit pomptype hieronder in detail besproken.
Dagelijks onderhoud
Belangrijk is de pomp na elke spuitbeurt volledig door te spoelen met zuiver water, zeker indien het toestel een aantal dagen niet zal gebruikt worden. Veel gewasbeschermingsmiddelen lossen moeilijk op in water en wanneer de vloeistof stilstaat in de pomp zetten de middelen zich af op kleppen, klepzittingen, dichtingsmembranen en pompmembranen. Gevolg is dat aanzuigkleppen en perskleppen niet correct meer afsluiten of werken waardoor de opbrengst van de pomp zal afnemen. Ook pompmembranen raken sneller gecorrodeerd en verliezen hun soepelheid door de inwerking van spuitrestanten. Hierdoor zal de levensduur afnemen, en zullen zij sneller dienen vervangen te worden. Bij het overwinteren van de pomp moet er bovendien voor gezorgd worden dat de pomp (en uw spuittoestel) geen vorstschade kan oplopen. Ofwel wordt hiervoor een antivriesoplossing opgezogen, ofwel wordt het spuittoestel vorstvrij bewaard. Controleer ook voor elk gebruik het olieniveau van uw spuitpomp en ververs de olie van de pomp volgens het voorgeschreven uurinterval of toch minimaal één keer per jaar. Noteer dit ook op de pomp of hou dit bij in het onderhoudsboekje van uw spuittoestel.
Beschrijving van de werking
Het werkingsprincipe van de zuigermembraanpomp is vrij eenvoudig, en is gelijkaardig aan dat van de gewone plunjerpomp. Tijdens de zuigslag (membraan beweegt omlaag) ontstaat onderdruk in de cilinderkamer waardoor de aanzuigklep van haar zitting gelicht wordt en de vloeistof aangezogen wordt. Tegelijkertijd wordt door de aanwezig onderdruk de persklep tegen haar zitting gedrukt. Gaan we over naar de persslag (membraan beweegt omhoog) dan wordt er druk opgebouwd in de cilinderkamer en wordt de persklep van haar zitting gelicht, waardoor de vloeistof in de drukleiding gepompt wordt.
Teneinde het pompvolume op te drijven worden meerdere cilinders in stervorm geplaatst, en worden meerder drijfstangen door één centrale excentrische as aangedreven. De aanzuigzijden en perszijden worden onderling verbonden, en aangesloten op respectievelijk aanzuig- en persleiding. Aangezien er zich in de persleiding drukpulsaties voordoen ten gevolge van de wisselwerking van de verschillende cilinders, wordt meestal een luchtklok op de persleiding geplaatst, teneinde de drukschommelingen af te vlakken.
 |  |
Pompproblemen herkennen
Meestal zullen pompproblemen zelf vast te stellen zijn. Wanneer bijvoorbeeld het drukbereik niet zo vlot meer gehaald wordt, of wanneer de manometernaald sterk trilt, of wanneer het spuitbeeld te wensen laat (trillend spuitbeeld). Overloop in elk van deze gevallen eerst het volledige toestel. Alle filters dienen nagekeken te worden op verstoppingen en gereinigd of vervangen waar noodzakelijk. Ook de werking van de drukregelaar dient nagezien te worden door de druk te laten variëren. Verder dienen alle leidingen nagezien te worden op lekken (aanzuigleidingen op valse luchtaanzuig en persleidingen op drukverliezen). Is er geen externe oorzaak te vinden voor de vastgestelde drukproblemen, dan kan ervan uitgegaan worden dat het probleem zich bij de pomp situeert.
Bij trillend spuitbeeld of manometernaald, wordt eerst nagezien of er zich lucht in het luchtklokmembraan op de pomp bevindt. Door kortstondig te drukken op het aanwezige luchtventiel op de luchtklok kan de correcte werking van de luchtklok nagegaan worden. Komt er spuitvloeistof uit het ventiel dan is de oorzaak een gescheurd luchtklokmembraan.
Dit membraan kan meestal eenvoudig vervangen worden door de vier hoekbouten van de luchtklok los te maken en een nieuw membraan te monteren.
Komt er geen water uit het ventiel, maar ook geen lucht, dan dient gewoon de luchtklok opnieuw op druk gebracht te worden. Er wordt geadviseerd een luchtdruk van ongeveer 2/3 in te stellen van de normale druk waarmee gespoten wordt. Controleer de toestand van de luchtklok ook altijd na lange stilstand van het spuittoestel.
Indien de luchtklok correct werkt en de drukschommelingen blijven zich voordoen dan wordt eerst nagegaan of er zich geen water in de olie van de pomp bevind. Dit is eenvoudig te zien aan de kleur van de olie. Ziet de olie er witachtig uit dan is er naar alle waarschijnlijkheid een pompmembraan gescheurd. Gescheurde pompmembranen dienen ogenblikkelijk vervangen te worden want water in de olie zorgt voor een slechte smering en bijgevolg een snelle slijtage van de pomp. Wanneer de olie er normaal uitziet en er geen andere oorzaak te vinden is dan kan het eventueel zijn dat de pompkleppen niet correct meer werken. Zowel in het geval van gescheurde pompmembranen als slecht werkende kleppen dient de pomp opengemaakt te worden om het euvel te herstellen.
Pomp demonteren en nazien
Demonteer de pomp van het spuittoestel en laat het water aflopen langs de aan- en afzuigzijde van de pomp. Laat vervolgens de olie van de pomp af door de aftapplug onderaan de pomp los te draaien. Nog beter is echter het oliedeksel van het oliepeil los te maken en de pomp op zijn kop te zetten en de aftakas zolang met de hand te verdraaien tot de olie volledig uit de pomp verdwenen is. Dit is ook de werkwijze die gehanteerd dient te worden indien de pomp moet ververst worden van olie.
Daarna moeten de aanzuigzijden en de perszijde van de pomp gedemonteerd te worden. Maak hiertoe de bevestigingsbouten los en neem perskrans en aanzuigkrans af.
Nu kunnen de aan en afzuigkleppen uit de cilinderkop genomen worden. Markeer deze echter eerst (viltstift) zodat zij bij montage opnieuw op exact dezelfde plaats komen te zitten. Controleer nu eerst de staat van de kleppen (slijtage, vervuiling, beschadiging,…). Vervuilde kleppen kunnen de oorzaak zijn van minder goede werking van de pomp (drukverliezen door kleine interne lekken) en dienen daarom grondig gereinigd te worden. Beschadigde kleppen dienen volledig vervangen te worden. Ga ook na of de dichtingen nog in goede conditie zijn en vervang waar nodig.
Nu kan de bovenste cilinderkop losgemaakt worden van de eerste cilinder en na het verwijderen van de cilinderkop is het eerste pompmembraan te zien.
 |  |
Verdraai de cardanas totdat het membraan zich in zijn uiterste positie bevindt. Demonteer vervolgens het membraan (centrale bout) en monteer het nieuwe membraan. Doe dit met de cilinder in zijn laagste positie, en zorg ervoor dat het membraan perfect in de groeven sluit. Monteer vervolgens opnieuw de cilinderkop. Zorg voor zuivere vlakken en let erop dat de cilinderkop in de goeie positie gemonteerd wordt (let op aan- en afzuigzijde). Span de bouten kruiselings aan en gebruik hiertoe het door de pompleverancier voorgeschreven draaimoment.
Herhaal deze bewerking voor alle resterende cilinders (=één voor één demonteren en monteren). Verdraai hiertoe de pomp, zodat U vlot horizontaal kan werken. Na afloop monteert u opnieuw aanzuigkrans en perskrans met kleppen en worden deze eveneens kruiselings aangespannen met het voorgeschreven draaimoment. Nu wordt de olieaftapplug opnieuw op haar plaats gedraaid en kan vervolgens olie op de pomp gedaan worden. Gebruik hiervoor de olie voorgeschreven in het machinehandboek. Draai tijdens het vullen aan de cardanas zodat het complete pomplichaam gevuld wordt, en de olie op haar normale peil staat (peilglas). Monteer de pomp opnieuw op het toestel en laat deze proefdraaien. Controleer of zich geen lekken voordoen en kijk na of het drukverloop normaal is.
Conclusie
De spuitmachine is één van de meest gebruikte machines op het akkerbouwbedrijf, en correcte bespuitingen bepalen in grote mate mee het oogstrendement. Daarom is goed onderhoud van de pomp als een van de belangrijkste onderdelen van uw spuitmachine van primordiaal belang.